W zależności od przyczyn oraz charakteru wykwitów wyróżnia się typy zmian skórnych, które wspólnie określane są jako trądzik pospolity, inaczej zwyczajny. Jest to najczęściej diagnozowana dermatoza, która wbrew pozorom dotyczy nie tylko nastolatków, ale też osób dorosłych. Przedstawiamy możliwe przyczyny, rodzaje i objawy trądziku pospolitego, a także sposoby pielęgnacji cery trądzikowej! Dowiedz się więcej na temat tego schorzenia!
Spis treści:
.
Mianem trądziku określa się zmiany o charakterze wykwitów skórnych. Mogą one przyjmować różną postać — od zaskórników, poprzez drobne krostki, aż po rozległe torbiele wypełnione surowiczym płynem. W zależności od wyglądu zmian, a także ich głównych przyczyn, rozpoznaje się różne rodzaje tej choroby dermatologicznej. Ogólnie natomiast schorzenie określane jest jako trądzik pospolity (acne vulgaris). Do tej grupy zalicza się m.in. trądzik zaskórnikowy, grudkowo-krostkowy, guzkowo-cystowy i piorunujący. Trądzik jest przewlekłą, najczęstszą chorobą skóry — stąd określenia „zwyczajny” i „pospolity”.
.
Szacuje się, że trądzik pospolity może dotyczyć nawet przeszło 90% nastolatków między 16. a 19. rokiem życia. W większości przypadków choroba ma stosunkowo łagodny przebieg, ale w kilkunastu procentach przyjmuje postać ciężką. Zwykle osoby młode pozbywają się problemu wraz z osiągnięciem dorosłości. Niestety coraz częściej trądzik przyjmuje postać utrwaloną lub nawraca w późniejszych latach życia, nawet w wieku 40-50 lat.
Ze względu na najczęstsze występowanie tego problemu w okresie dojrzewania, mówi się o trądziku młodzieńczym. Jeśli natomiast choroba dotyczy osób starszych, określana jest jako trądzik późny. Z kolei mając na uwadze przyczyny, bardzo często trądzik zwyczajny nazywany jest np. hormonalnym.
.
Określenia młodzieńczy czy też późny nawiązują jedynie do wieku osób dotkniętych tą przypadłością. Natomiast mając na uwadze charakter niedoskonałości skórnych, wyróżnia się następujące postacie trądziku zwyczajnego:
Z kolei schorzeniami trądzikowymi, które zwykle nie są kategoryzowane w ramach zmian zwyczajnych, są m.in. trądzik różowaty, skupiony, bliznowaty i wywołany. W przebiegu tych chorób zwykle stwierdza się większość objawów charakterystycznych dla trądziku pospolitego, jednak w połączeniu z innymi symptomami, najczęściej o cięższym i bardziej złożonym przebiegu.
.
Zmiany trądzikowe powstają w następstwie kilku jednocześnie zachodzących procesów, a raczej zaburzeń w obrębie skóry. Pierwszym z nich jest nadprodukcja sebum, czyli wydzieliny gruczołów łojowych, której zadaniem jest m.in. natłuszczanie i nawilżanie naskórka. Nadmiar łoju przyczynia się do jego gromadzenia w drobnych kanalikach (porach) zlokalizowanych w skórze. Nadreaktywność gruczołów łojowych sprzyja też gromadzeniu się zanieczyszczeń.
Drugim zaburzeniem prowadzącym do blokowania ujść gruczołów łojowych jest nadmierna proliferacja keranocytów, czyli rozrost komórek skóry w obrębie mieszków włosowych. Warto zaznaczyć, że na skórze, zwłaszcza na twarzy, sebum uwalniane jest przez te same kanaliki, z których wyrastają włosy. Prawidłowo keratynizacja powinna prowadzić do naturalnej wymiany komórkowej. Jeśli jednak proces ten jest zaburzony, martwe komórki naskórka przesuwają się w głąb mieszka włosowego i prowadzą do zablokowania jego ujścia. Konsekwencją nadmiaru sebum i hiperproliferacji keranocytów jest powstawanie zaskórników, czyli właśnie zablokowanych ujść mieszków włosowych. Te natomiast, wypełnione łojem, martwymi komórkami naskórka i zanieczyszczeniami, stanowią niemal idealne środowisko dla drobnoustrojów. W momencie, gdy dochodzi do namnażania się bakterii, rozwija się stan zapalny, który pogłębia problem wykwitów. Objawami świadczącymi o obecności stanu zapalnego są także obrzęk, zaczerwienienie i obecność ropnej wydzieliny.
.
Chociaż dermatoza ta jest szczególnie powszechna i wiele wiemy o procesie rozwoju wykwitów, dokładne przyczyny trądziku pospolitego nie są znane. Wiadomo jednak, że istotne znaczenie mają predyspozycje genetyczne i hormony. Dziedziczyć możemy przede wszystkim skłonność do nadmiernego przetłuszczania się skóry. Przypuszcza się, że ma to związek z genetycznymi zaburzeniami hormonalnymi, ponieważ to właśnie niektóre hormony, głównie płciowe androgeny, stymulują aktywność gruczołów łojowych.
Układ hormonalny odgrywa istotną rolę także w procesach keratolitycznych. Wszelkie zaburzenia dotyczące stężenia androgenów, jak również substancji pośrednich biorących udział w ich wydzielaniu i hamowaniu, przyczyniają się do nadmiernego wydzielania łoju i blokowania kanalików łojowo-mieszkowych przez martwe komórki naskórka. Konsekwencją jest powstawanie zmian niezapalnych (zaskórników), a w dalszym etapie, pod wpływem kolonizacji bakterii naturalnie bytujących na powierzchni skóry, rozwój innych zmian trądzikowych.
Do nadmiernego rogowacenia ujść mieszków włosowych i nadmiernej produkcji łoju może dochodzić także w następstwie niewłaściwej pielęgnacji. Nie ulega wątpliwości, że istotną rolę w rozwoju trądziku pospolitego odgrywają więc czynniki środowiskowe, głównie takie jak:
.
W większości przypadków trądzik pospolity ma łagodny przebieg i postępowanie ogranicza się do leczenia miejscowego. Wśród stosowanych preparatów wymienia się środki przeciwłojotokowe, komedolityczne, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne stosowane w formie maści, kremów, żeli i środków myjących. Wśród najczęściej wybieranych substancji znajdują się m.in.:
Zawsze podstawą jest odpowiednia pielęgnacja skóry oraz unikanie czynników, które mogą prowadzić do nasilenia objawów. Jeśli natomiast miejscowe leczenie trądziku pospolitego nie przynosi pożądanych rezultatów, lekarz dermatolog może zalecić leczenie ogólne. Stosowane są m.in. antybiotyki makrolidowe (głównie erytromycyna) i tetracykliny, a także pochodne witaminy PP. W przypadku osób, u których nie zauważa się poprawy po antybiotykoterapii, niekiedy zalecane jest także leczenie izotretynoiną będącą pochodną witaminy A. W części przypadków, zwłaszcza u kobiet po 20. roku życia, skuteczne leczenie może wymagać stosowania terapii hormonalnej.
.
Przy łagodnych i średniozaawansowanych zmianach stosuje się leczenie miejscowe. Zawsze natomiast u osób, u których występuje trądzik, podstawą powinna być prawidłowa, systematyczna pielęgnacja. Jest to choroba skóry o przewlekłym charakterze. Trądzik pospolity bez odpowiedniej dbałości o skórę może prowadzić do trwałych powikłań w postaci nieestetycznych przebarwień i blizn. Odpowiednie leczenie należy więc rozpocząć możliwie najszybciej, zanim zmiany ulegną nasileniu. Warto więc każdego dnia pamiętać o podstawowych zasadach właściwej pielęgnacji cery trądzikowej:
.
Trądzik pospolity w większości przypadków, dzięki odpowiednio dobranym metodom leczenia i właściwej pielęgnacji, ustępuje po kilku miesiącach. Czas trwania leczenia oraz jego skuteczność zależą jednak od charakteru zmian oraz intensywności przebiegu dermatozy. Trzeba też pamiętać, że trądzik może nawrócić, dlatego tak ważna jest systematyczna pielęgnacja.
Trądzik różowaty jest schorzeniem, u którego podstawy leży osłabienie naczyń krwionośnych. Drobne kapilary wypełniające się krwią prześwitują spod skóry. W tym przypadku jest to schorzenie, które dotyczy głównie dorosłych kobiet.
Podstawą walki z trądzikiem pospolitym jest odpowiednia prewencja, czyli unikanie czynników mogących prowadzić do powstawania wykwitów. Wcześnie podjęte leczenie i regularna pielęgnacja skóry w większości przypadków pozwalają uniknąć trwałych powikłań. Jeśli jednak dojdzie do rozwoju blizn i przebarwień, pomocne mogą okazać się specjalistyczne zabiegi kosmetyczne i dermatologiczne.
Słabo nasilony trądzik można z powodzeniem łagodzić przy pomocy właściwej pielęgnacji preparatów dostępnych bez recepty. Jako metody naturalne wymienia się także dbałość o zdrową dietę, unikanie zanieczyszczeń oraz innych czynników drażniących. Pomocne mogą być również zioła o działaniu oczyszczającym i zmniejszającym wydzielanie sebum.
