Trądzik odwrócony jest przewlekłą chorobą dermatologiczną. Jej objawy (obserwowane na powierzchni skóry) mogą być bardzo uciążliwe. Są również trudne w diagnozowaniu i leczeniu, a dodatkowo mogą prowadzić do poważnych powikłań. Jak rozpoznać tę jednostkę chorobową? Czy istnieją dotyczące jej grupy ryzyka? Aby poznać odpowiedzi na te pytania, przeczytaj poniższy artykuł.
.
Trądzik odwrócony to przewlekła choroba skóry o charakterze zapalnym. W terminologii medycznej występuje jako acne inversa lub hidradenitis suppurativa (HS). Choć może się ujawnić w każdym wieku i u przedstawicieli każdej płci, najczęściej diagnozowana jest u młodych mężczyzn po okresie pokwitania (dojrzewania). W Europie częstość występowania tego schorzenia szacuje się na 1-4% populacji ogólnej. Najliczniejsza grupa pacjentów mieści się w przedziale od 20. do 25. roku życia.
Choć schorzenie ma w swojej nazwie słowo „trądzik”, trwają dyskusje, czy należy ją w ten sposób klasyfikować. Niektórzy badacze przekonują, że jest to całkowicie odmienna jednostka chorobowa.
.
Współczesna dermatologia nie potrafi precyzyjnie odpowiedzieć na pytanie, jaka jest etiologia omawianego schorzenia. Wielu lekarzy upatruje przyczyn trądziku odwróconego w zaburzeniach funkcjonowania układu immunologicznego. Wciąż badany jest również wpływ czynników genetycznych i hormonalnych na występowanie tej choroby.
Choć nie potwierdzono bezpośredniego związku trądziku odwróconego z innymi chorobami, u wielu pacjentów obserwuje się ich równoległe występowanie. Do najczęstszych schorzeń współistniejących należą:
Czynnikami ryzyka są nadwaga i otyłość, a także palenie papierosów. Nadmierna masa ciała powoduje powstawanie dodatkowych fałdów skórnych. Ich ocieranie się o siebie jest prawdopodobną przyczyną przyspieszonego rogowacenia naskórka. To z kolei prowadzi do powstawania zapaleń w obrębie mieszków włosowych. Wpływ nikotyny na rozwój schorzenia może być wielotorowy. Przebiega na poziomie biochemicznym i w rezultacie uwidacznia się na skórze pacjenta.
.
Trądzik odwrócony to przewlekła choroba zapalna, która początkowo może objawiać się podobnie jak trądzik pospolity. Z tego powodu bywa niewłaściwie diagnozowana zwłaszcza w przypadkach, gdy zmiany skórne występują jedynie w obrębie twarzy. W dalszym przebiegu trądziku odwróconego stany zapalne często lokalizują się przy fałdach skórnych, takich jak okolice odbytu i narządów płciowych, obszar pod- i śródpiersiowy (u kobiet) oraz wgłębienia pachowe. Rzadziej można je zauważyć w innych miejscach: na karku, szyi i plecach, na obszarze owłosionej skóry głowy, a także w wewnętrznej części ud.
W ocenie klinicznej choroba opisywana jest z podziałem na trzy stadia. Typowym objawem początkowym acne inversa są przewlekłe stany zapalne w obrębie mieszków włosowych w formie krostek czy zaskórników. Gdy dochodzi do zajęcia gruczołów apokrynowych, pacjent zauważa na swoim ciele ropnie oraz podskórne guzki, które mogą być bolesne. W następnej kolejności dochodzi do powstawania przetok i bliznowaceń.
Przy ciężkim przebiegu, zwłaszcza dotykającym okolic narządów intymnych, trądzik odwrócony przyczynia się do znacznego obniżenia jakości życia pacjenta. Zmienione chorobowo tkanki często uniemożliwiają zachowanie prawidłowej higieny. Nie tylko wymagają regularnego opatrywania, ale również wydają nieprzyjemny zapach ze względu na sączące się z nich wydzieliny. Problemy tego typu mogą uniemożliwiać normalne funkcjonowanie, w tym również pracę.
.
W 2014 roku w czasopiśmie branżowym pt. „Dermatologia po Dyplomie” pojawił się artykuł pt. Trądzik odwrócony (acne inversa) – najczęstsze błędy w postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym. Jego autorka, dr hab. med. Beata Bergler-Czop, zwróciła w nim uwagę na fakt, że choroba jest często błędnie diagnozowana. Nawet bardzo doświadczeni lekarze często mylą ją z czyrakami lub trądzikiem zwykłym. Prowadzi to do wdrożenia nieodpowiedniej terapii, która nie tylko jest nieskuteczna, ale również może pogarszać stan pacjenta.
W toku diagnozowania choroby bierze się pod uwagę kilka czynników. Przesłanki do stwierdzenia trądziku odwróconego to przede wszystkim:
W przebiegu trądziku odwróconego zwykle nie występują takie objawy, jak gorączka, posocznica czy powiększenie węzłów chłonnych. Diagnostyka różnicowa pomaga uniknąć utożsamiania tej choroby z innymi, takimi jak wspomniane wyżej czyraki czy trądzik zwykły. Przyczynia się również do rzadszego mylenia choroby z innymi schorzeniami, które dają podobne objawy. Są to przede wszystkim ropnie okołoodbytnicze, gruźlica, grzybica głęboka, przetoki, ziarniniak pachwinowy, promienica, mykobakteriozy o atypowym przebiegu oraz piodermia zgorzelinowa.
.
U pacjentów z trądzikiem odwróconym o łagodnym nasileniu objawów można zastosować leczenie miejscowe. Polega ono na smarowaniu miejsc zmienionych chorobowo odpowiednią maścią lub wykonywaniu okładów. Takie zabiegi można przeprowadzać 2 razy dziennie przez maksymalnie 3 miesiące.
W pierwszym stadium choroby najczęściej wdraża się również leczenie farmakologiczne. Lekarz zwykle proponuje antybiotykoterapię, która jednak nie może być metodą stosowaną długotrwale. Często jest również nieskuteczna, dlatego ostatecznie traktuje się ją jako element leczenia okołooperacyjnego lub stosuje wspomagająco w okresach zaostrzenia stanu pacjenta.
Gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi pożądanych rezultatów, wskazane jest wdrożenie leczenia operacyjnego. Polega ono na chirurgicznym usunięciu patologicznych zmian skórnych. Narzędzia wykorzystywane do tego celu są różnorodne, od tradycyjnego skalpela, przez nowoczesny skalpel elektryczny, aż po laser ablacyjny. W trakcie zabiegu wycięciu ulegają tkanki dotknięte stanem zapalnym, ale również niewielkie fragmenty tkanek zdrowych. Niekiedy konieczne jest zamknięcie powstałych ubytków poprzez wykonanie plastyki lub przeszczepu.
Leczenie chirurgiczne należy do terapii z wyboru. Można je przeprowadzić na każdym etapie rozwoju choroby. Praktyka pokazuje, że im wcześniej przeprowadzony zostaje taki zabieg, tym lepsze są rezultaty całej terapii. Pacjenci często obawiają się jednak operacji lub nie chcą jej się poddać z innych powodów. W takich przypadkach niekiedy można zastosować alternatywną metodę leczenia, jaką jest krioterapia. Zwykle przeprowadza się ją na drodze opryskiwania zmienionych chorobowo tkanek ciekłym azotem.
.
Nieleczony trądzik odwrócony może prowadzić do groźnych powikłań. Wśród nich znajdują się m.in.:
Leczenie operacyjne również wiąże się z ryzykiem powikłań. Dzielimy je na wczesne i późne. Do pierwszej z tych grup należą:
Wśród powikłań późnych wymienia się:
Warto pamiętać, że do możliwych powikłań późnych należy również nawrót choroby i konieczność ponownego leczenia.
.
Działania medyczne można – i należy – wspomagać również domowymi sposobami. Niezwykle istotne dla skuteczności terapii są zdrowy styl życia i odpowiednia higiena pacjenta.
Wśród najważniejszych zmian, jakie należy wprowadzić do swojego życia w toku leczenia trądziku odwróconego znajdują się:
Dwa pierwsze punkty obejmują likwidowanie czynników ryzyka. Właściwa higiena snu jest z kolei niezwykle istotnym elementem każdej terapii. Wypoczęty organizm ma więcej sił do walki z chorobą, dzięki czemu skuteczniej się jej przeciwstawia. Podobną funkcję spełnia dbanie o odpoczynek w ciągu dnia. Pomagają w tym różnorodne techniki relaksacyjne, np. medytacja czy masaże. Poświęcanie czasu na pasje i hobby przyczynia się to do redukcji poziomu stresu i podniesienia samopoczucia. Podobnie jak bliski kontakt z innymi ludźmi, pomaga to niwelować skutki uboczne choroby w postaci zaburzeń emocjonalnych i psychicznych. Lepszy nastrój można również uzyskać dzięki aktywności fizycznej. Podnosi ona poziom endorfin (tzw. hormonów szczęścia) we krwi.
Skóra przy trądziku odwróconym wymaga szczególnej troski, skupionej w dużej mierze na jej prawidłowym oczyszczaniu. Do mycia twarzy polecamy łagodny żel Avène Cleanance. Nie podrażnia on naskórka, a przy tym wspiera regulację wydzielania sebum. Dzięki zawartości wody termalnej pomaga też łagodzić podrażnienia.
U pacjentów z chorobami zapalnymi skóry wskazane jest stosowanie mydeł i żeli pod prysznic o neutralnym pH. Należy również pamiętać o regularnym podmywaniu miejsc szczególnie narażonych na wystąpienie patologicznych zmian. Warto stosować w tym celu preparaty o działaniu antybakteryjnym i odkażającym.
