Oparzenia słoneczne to uszkodzenia skóry spowodowane promieniowaniem UVB. Charakterystycznym objawem jest silne zaczerwienienie skóry, któremu towarzyszy uczucie pieczenia. Mogą pojawić się pęcherze, a po kilku dniach uszkodzony naskórek się złuszcza. Jak powinna wyglądać pierwsza pomoc po oparzeniu słonecznym? Jak uniknąć szkodliwego działania promieni słonecznych podczas opalania?
Spis treści:
.
Oparzenie słoneczne to natychmiastowa reakcja skóry na zbyt dużą dawkę promieniowania UV, zwłaszcza UVB. Objawia się odczynem zapalnym skóry o różnym nasileniu, ograniczonym do obszaru poddanego bezpośredniemu działaniu słońca.
Działanie promieniowania ultrafioletowego potęgują powierzchnie, które odbijają światło, takie jak piasek, woda czy śnieg. Dlatego na oparzenia słoneczne narażeni jesteśmy również zimą.
Oparzenia słoneczne powstają na skutek długotrwałej i nadmiernej ekspozycji na słońce bez zastosowania odpowiedniej fotoprotekcji. Naturalną ochronę przed promieniowaniem słonecznym zapewnia brązowy pigment, znajdujący się w skórze – melanina. U osób o jasnej karnacji, u których występuje ona w niskich stężeniach, ryzyko wystąpienia oparzeń słonecznych jest większe.
.
Rumień powstały na skutek opalania pojawia się po upływie około 4-6 godzin od ekspozycji na szkodliwe promieniowanie. Najsilniejsze objawy oparzenia można zaobserwować po około 12-24 godzinach. Zmianom skórnym może towarzyszyć również uczucie gorąca i obrzęk. Po kilku dniach na skórze mogą pojawić się pęcherze, a naskórek zaczyna się złuszczać.
Zbyt długie przebywanie na słońcu, zwłaszcza w połączeniu z nadmiernym poceniem się, może spowodować wystąpienie udaru cieplnego, dlatego oparzeniom słonecznym może towarzyszyć złe samopoczucie: wysoka temperatura ciała, zimne poty, zawroty i bóle głowy, nudności, wymioty.
Reakcja na promieniowanie słoneczne różni się w zależności od fototypu skóry:
Osoby posiadające I i II fototyp skóry są szczególnie narażone na oparzenia słoneczne. Są to zazwyczaj osoby o niebieskich lub zielonych oczach, włosach blond lub rudych i licznych piegach.
.
Wyróżniamy trzy stopnie oparzenia słonecznego:
.
Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń słonecznych polega przede wszystkim na jak najszybszym przerwaniu ekspozycji słonecznej. Następnie należy schłodzić opalone miejsca letnią wodą przez minimum 15-20 minut. Warto też zastosować chłodne okłady za pomocą zwilżonego w zimnej wodzie ręcznika lub gazy. Przydatne mogą okazać się jednorazowe okłady chłodzące dostępne w aptekach. Po oparzeniach słonecznych bardzo ważne jest picie dużej ilości płynów, aby zapobiec odwodnieniu i przyspieszyć gojenie.
Jeśli objawy nie ustępują, a ulegają nasileniu, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, który może podjąć decyzję o zastosowaniu odpowiednich środków farmaceutycznych, np. preparatów sterydowych lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych o działaniu miejscowym.
Na temat pierwszej pomocy po oparzeniach słonecznych funkcjonuje wiele mitów, np. że skórę należy smarować tłuszczem. W żadnym wypadku nie należy tego robić. Niewskazane jest też stosowanie tłustych kremów czy produktów z alkoholem (uważaj na perfumy!). Jeśli powstaną pęcherze, nie można ich przekłuwać.
Pierwszą pomoc po oparzeniu słonecznym należy rozpocząć jak najszybciej. Najlepsze efekty przynosi efektywne ochłodzenie skóry w ciągu pierwszych 15 minut od pojawienia się rumienia. Intensywne chłodzenie zapobiega dalszemu uszkadzaniu tkanek.
.
Kąpiel lub prysznic należy brać, używając letniej wody i łagodnych środków myjących pozbawionych substancji drażniących. Zbyt zimna woda może wywołać szok termiczny, a zbyt ciepła – pogłębić oparzenia. Po umyciu skóry wskazane jest zastosowanie maści lub kremu na oparzenia o działaniu łagodzącym i nawilżającym. Takie preparaty w swoim składzie mogą zawierać alantoinę, witaminę E, panthenol. Ulgę skórze po opalaniu przynosi stosowanie preparatów o właściwościach łagodzących, np. Avène wody termalnej, która szybko niweluje uczucie dyskomfortu związanego z oparzeniem słonecznym i podrażnieniem skóry. Wymienione zabiegi można zastosować przy powierzchniowych oparzeniach słonecznych, natomiast poważniejsze oparzenia – II i III stopnia wymagają specjalistycznego leczenia pod okiem lekarza.
.
Promieniowanie słoneczne jest niezbędne do życia – odpowiada m.in. na przezskórną syntezę witaminy D3 w organizmie, która odgrywa znaczącą rolę w gospodarce wapniowo-fosforanowej. Światło słoneczne reguluje wydzielanie melatoniny, poprawia samopoczucie i działa korzystnie na stan skóry.
Jednak nadmierna ekspozycja na słońce nie jest dla nas dobra. Częste opalanie się bez odpowiedniej ochrony i pielęgnacji, może przyspieszać starzenie się skóry (tzw. fotostarzenie). Promieniowanie ultrafioletowe uszkadza włókna kolagenowe i powoduje nagromadzenie substancji podobnych do elastyny w górnych warstwach skóry, czego efektem są zmarszczki, przebarwienia, a wraz z postępem starzenia również teleangiektazje i zaburzenia rogowacenia.
Wieloletnia ekspozycja na promienie słoneczne osłabia odporność organizmu i zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworu skóry. Na szkodliwe działanie słońca najbardziej narażone są osoby starsze i dzieci.
.
Podstawowym sposobem zapobiegania oparzeniom słonecznym jest zapewnienie skórze ochrony zewnętrznej przed promieniowaniem poprzez odpowiednią odzież (długi rękaw, nakrycie głowy) i produkty kosmetyczne, zawierające filtry. Takie produkty powinny mieć podany na opakowaniu wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej, określany najczęściej skrótem SPF (Sun Protection Factor). Dotyczy on przede wszystkim działania fotoochronnego w stosunku do promieni UVB, chyba że producent na opakowaniu zaznaczył, że produkt jest skuteczny również w przypadku promieniowania UVA. Najlepiej sięgać po produkty, które zapewniają ochronę w obu przypadkach (zarówno przed promieniowaniem UVB, jak i UVA), np. Avène Bardzo wysoka ochrona przeciwsłoneczna Spray SPF 50+.
Aby filtr przeciwsłoneczny zadziałał dobrze, należy go odpowiednio zaaplikować. Przede wszystkim zastosuj go 20-30 minut przed wyjściem na słońce. Dużą ilość produktu (ok. 30 ml jednorazowo) nanieś na skórę i rozprowadź. Czynność powtarzaj co 2-3 godziny oraz po każdej kąpieli, nawet jeśli używasz emulsji o właściwościach wodoodpornych. Nie zapominaj o posmarowaniu twarzy, ust, powiek i uszu.
Ważnym elementem profilaktyki jest unikanie eksponowania skóry na promieniowanie UV w momentach najsilniejszego nasłonecznienia, czyli w godzinach 11-15.
.
Rumień po ekspozycji na słońce powinien ustąpić w ciągu kilku dni, pod warunkiem że szybko zareagujemy i zastosujemy odpowiednie środki łagodzące – zimne okłady, nawilżanie skóry. Co ważne, w czasie gojenia należy całkowicie zrezygnować z przebywania na słońcu. Oparzenia II i III stopnia goją się zazwyczaj tygodniami i mogą pozostawić po sobie blizny.
Osoby o jasnej karnacji, dzieci i osoby starsze powinny wybierać kremy o jak najwyższym faktorze, czyli najlepiej SPF 50+. Teoretycznie im ciemniejsza karnacja, tym mniejsze ryzyko oparzeń słonecznych i poziom ochrony może być niższy, jednak jeśli obawiasz się szkodliwego działania promieniowania UV, postaw na najwyższą ochronę.
Nie, jeśli jest to oparzenie powierzchniowe, nie towarzyszą mu inne niepokojące objawy. Wskazaniem do konsultacji lekarskiej są rozległe oparzenia II stopnia oraz podejrzenie oparzeń III stopnia. Objawy, jakie powinny nas skłonić do wizyty u specjalisty, to: znaczny obrzęk, liczne pęcherze wypełnione płynem surowiczym, pęknięcia naskórka, brak czucia w oparzonym miejscu, gorączka, dreszcze.
Dzieci nie powinny w ogóle się opalać bez odpowiedniej ochrony mechanicznej i chemicznej (odpowiednia odzież i krem z filtrem). Jeśli jednak dziecko doświadczyło oparzenia słonecznego, należy natychmiast schłodzić jego skórę letnią wodą. Obserwuj malucha, czy nie pojawiają się u niego objawy udaru cieplnego. U dzieci należy stosować produkty o bardzo wysokiej ochronie przeciwsłonecznej, np. Avene Refleks Słoneczny dla niemowląt i dzieci SPF 50+.
