Nawet 25% diagnozowanych chorób skóry jest powiązanych z problemami natury psychicznej. Schorzenia mogą objawiać się na różne sposoby, z mniejszą lub większą intensywnością. Wiele z nich specjaliści określają mianem nerwic różnego typu. Czym jest i skąd się bierze nerwica skóry? Jak ją rozpoznać i leczyć? Jeśli chcesz poznać odpowiedzi na te pytania, przeczytaj poniższy artykuł.
.
Pod pojęciem nerwicy kryje się zaburzenie psychiczne (lecz nie psychotyczne) związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego. W praktyce oznacza to, że osoba doświadczająca choroby jest świadoma wszystkiego, co się z nią dzieje, prawidłowo rozpoznaje otoczenie (nie ma urojeń), jednak nie potrafi opanować reakcji swojego organizmu na różne sytuacje, które są dla niej stresujące. Tymi sytuacjami mogą być – i najczęściej są – wyzwania dnia codziennego, takie jak wyjście do pracy czy rozmowa z drugim człowiekiem.
Nerwica pojawia się najczęściej u osób między 25. a 45. rokiem życia. Nie oznacza to jednak, że nie istnieją pacjenci starsi ani młodsi. Przeciwnie, szacuje się, że nawet co piąte dziecko może doświadczać zaburzeń na tle nerwowym.
W zależności od tego, jakie są dominujące objawy, wyróżnia się zaburzenia nerwicowe różnego typu. Należą do nich:
Nerwica może dotyczyć sfery emocjonalnej ludzkiego funkcjonowania. Jej objawy to wówczas m.in.:
Sygnałami świadczącymi o rozwijającej się nerwicy mogą być również problemy natury fizycznej. Są to m.in.:
W przypadku, gdy u chorego obserwuje się zaburzenia związane ze zmianami na skórze, mówimy o nerwicy skóry.
.
Nerwica skóry, czyli swędzenie skóry na tle nerwowym, jest schorzeniem natury psychicznej, które objawia się w sposób somatyczny. Dzieje się tak dlatego, że ludzka skóra jest silne powiązania z układem nerwowym. Oznacza to, że oddziałuje na mózg, podobnie jak mózg oddziałuje na nią.
Jak to działa? Jeżeli dotkniemy gorącego żelazka, zostaniemy oparzeni. Dzięki obecnej w skórze sieci zakończeń nerwowych mózg niemal natychmiast otrzyma informację o bólu dotykającym danej części naszego ciała. Będzie to stanowiło bodziec do odsunięcia się od rozgrzanego przedmiotu. Dzięki szybkiej reakcji szkodliwe skutki oparzenia zostaną zminimalizowane najbardziej, jak to możliwe.
Połączenie skóra-mózg działa w dwie strony. Jeżeli zmagamy się z trudnymi sytuacjami życiowymi lub przebywamy w niesprzyjającym środowisku przez dłuższy czas, objawy negatywnych odczuć i emocji mogą pojawiać się na naszym ciele. Przyczyną takiej reakcji organizmu jest fakt, że w stres powoduje wydzielanie substancji zapalnych przez zakończenia nerwowe. Te z kolei wywołują stany chorobowe.
Problemy psychiczne bywają łatwiejsze lub trudniejsze do rozpoznania. W przypadku nerwicy skóry objawy nie są oczywiste – często przypominają symptomy innych chorób. Prawidłowe postawienie diagnozy nie jest więc łatwe i często wymaga długiego czasu oraz współpracy specjalistów z różnych dziedzin medycyny.
Jak rozpoznać nerwicę skóry? Objawy choroby to przede wszystkim świąd i pieczenie, które pacjent odczuwa bez wyraźnego powodu. W rezultacie na skórze bardzo szybko widoczne stają się nieprawidłowości związane z ciągłym drapaniem i podrażnianiem danego miejsca. Początkowo jest to zaczerwienienie, jednak wkrótce pojawiają się również inne niekorzystne zmiany skórne, takie jak: wysypka lub pokrzywka, drętwienie skóry i kończyn, łojotok lub nadmierne przesuszenie skóry. Naskórek osoby chorej jest także bardziej delikatny i podatny na uszkodzenia. W efekcie przedłużającego się stanu chorobowego skóra traci też swoją jędrność.
Istnieją również symptomy, które mogą pojawiać się na tle zaburzeń nerwicowych, choć nie są z nimi związane w oczywisty sposób. Warto opisać je nieco szerzej.
Objaw ten nazywany jest przeczulicą lub hiperestezją. Choć nerwica może wywoływać zaburzenia odbioru bodźców w zakresie wszystkich zmysłów, w przypadku nerwicy skóry najczęściej są to bodźce dotykowe. Przeczulica występuje wówczas, gdy osoba chora wykazuje zwiększoną wrażliwość na tego typu doznania. Może dotyczyć różnych części ciała, np. rąk, pleców, twarzy czy głowy.
Występuje wówczas, gdy na skórze pacjenta nieoczekiwanie pojawiają się zmiany alergiczne. Mogą one zostać wywołane czynnikami, które dotychczas nie stanowiły dla danej osoby substancji uczulających. Reakcje tego typu często pojawiają się np. po kontakcie z kosmetykami.
Jest to tzw. trądzik z rozdrapania. Występuje wówczas, gdy osoba, która cierpi na nerwicę skóry, odczuwa nieustanną potrzebę eliminowania wszelkich pojawiających się na niej niedoskonałości. Z tego powodu kompulsywnie pozbywa się różnorodnych krost i wyprysków, rozdrapując je i wyciskając. Często robi to w sposób nieuświadomiony, automatyczny.
Oczywiście nie wszystkie wymienione objawy muszą wystąpić u każdego pacjenta. Problemy skórne nie pojawiają się też z dnia na dzień, a ich nasilenie zmienia się z czasem. Nerwica skóry może zaostrzyć symptomy innych chorób, np. łysienia plackowatego, atopowego zapalenia skóry czy łuszczycy.
.
Choroba nazywana nerwicą skóry, jak sama nazwa wskazuje, rozwija się na tle nerwowym. Oznacza to, że jej źródło nie leży w problemach dermatologicznych, a w zewnętrznych i wewnętrznych czynnikach innego typu. Mogą to być czynniki biologiczne, emocjonalne lub środowiskowe. Do najczęstszych przyczyn wystąpienia tej jednostki chorobowej należą:
Aby skutecznie wyeliminować nie tylko objawy, ale również źródło problemu, warto skorzystać z pomocy specjalistów.
.
Leczenie nerwicy skóry jest złożonym procesem. Osoba chora powinna korzystać zarówno z pomocy dermatologa oraz dietetyka, jak i psychologa lub psychiatry. W niektórych przypadkach konieczna może okazać się także konsultacja z kosmetologiem i/lub lekarzem medycyny estetycznej.
Dziedziną nauki łączącą w sobie wszystkie powyższe jest psychodermatologia. Zajmuje się ona poszukiwaniem skutecznych metod terapii takich schorzeń, jak atopowe zapalenie skóry, łysienie plackowate, łuszczyca, trądzik (neuropatyczny lub różowaty), pokrzywka czy liszaj płaski. Oprócz tego leczy zmiany skórne powstałe na skutek zaburzeń psychicznych – urojeń, kompulsji czy natręctw.
Jak już zostało wspomniane, leczenie nerwicy jest procesem, który przebiega na wielu płaszczyznach. Należy zadbać zarówno o usunięcie zmian skórnych, jak i o pozbycie się przyczyny problemu.
Objawowe leczenie nerwicy skóry ma na celu poprawienie jej wyglądu oraz zapewnienie ochrony przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych. Aby to osiągnąć, należy odbudować naturalną barierę ochronną skóry, która została naruszona w wyniku ciągłego jej podrażniania. Służą temu różnego rodzaju maści i preparaty przepisane przez lekarza.
Odpowiednia pielęgnacja pomaga nie tylko ukoić świąd skóry, ale również trwale poprawić jej kondycję. Przesuszony i zniszczony naskórek wymaga intensywnego nawilżenia i odżywienia. Oprócz tego należy dbać o jego stan poprzez stosowanie dobranych przez specjalistę (kosmetologa) peelingów chemicznych, a niekiedy również zabiegów medycyny estetycznej, takich jak mezoterapia osoczem bogatopłytkowym.
Codzienna pielęgnacja skóry powinna również polegać na chronieniu jej przed wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych. Należą do nich m.in. silny wiatr, deszcz i mróz. W okresie jesienno-zimowym warto więc pamiętać o noszeniu odpowiedniej odzieży (np. czapek i rękawiczek), a także o używaniu kremów okluzyjnych, które zapobiegają nadmiernemu odparowywaniu wody z organizmu. Niezależnie od pory roku niezwykle ważne jest również stosowanie kremów z filtrem SPF o wysokiej wartości. Promienie UV należą bowiem do najbardziej szkodliwych dla skóry elementów otoczenia.
Dzięki zastosowaniu prawidłowo dobranych kosmetyków i zabiegów skóra ma szanse szybciej się zagoić i zregenerować. Warto wybierać przetestowane dermatologicznie balsamy i kremy z naturalnym składem, np. z serii Tolérance. Nawilżanie i natłuszczanie ciała powinno odbywać się po każdej kąpieli, maksymalnie 3 minuty po osuszeniu skóry ręcznikiem. W doraźnym łagodzeniu nieprzyjemnych doznań związanych ze swędzeniem skóry pomagają również chłodne prysznice i okłady.
Aby skutecznie wyeliminować zmiany skórne związane z nerwicą, warto zadbać również o odpowiednią dietę i właściwe nawodnienie organizmu. Dobrym pomysłem jest suplementacja składników odżywczych, które wpływają korzystnie na kondycję skóry. Należą do nich przede wszystkim żelazo, cynk i selen, a także witaminy z grupy B. Warto również zwrócić się w kierunku medycyny naturalnej i zastąpić codzienną kawę naparami z uspokajających ziół (np. melisy, korzenia kozłka lekarskiego czy ziela kocimiętki).
Dalekosiężnym celem leczenia jest usunięcie przyczyny problemu. Techniki pracy z pacjentem są tu uzależnione m.in. od rodzaju i stopnia nasilenia objawów. Podstawową metodą leczenia nerwicy skóry jest psychoterapia grupowa lub indywidualna. Ten pierwszy rodzaj terapii jest nakierowany na naukę zawierania zdrowych relacji interpersonalnych. Pomaga też spojrzeć na problemy z innej perspektywy, wysłuchać cudzego punktu widzenia. Oprócz tego sprzyja redukcji lęku przed kontaktami międzyludzkimi oraz pomaga budować zaufanie.
Psychoterapia indywidualna oparta jest na relacji pacjenta z psychologiem. Polega na wspólnym analizowaniu problemu w taki sposób, aby dana osoba coraz lepiej poznawała samą siebie oraz przyczyny, które doprowadziły do jej zachorowania. Pierwszym celem jest ustalenie, w jakich sytuacjach dochodzi do wystąpienia danych objawów. W następnej kolejności pacjent uczy się panować nad stresem czy lękiem oraz radzić sobie z zaburzeniami nerwicowymi.
Niekiedy wskazane jest, aby psychoterapia została wzmocniona farmakoterapią. Dzieje się tak wówczas, gdy choroba utrudnia pacjentowi codzienne funkcjonowanie. Ten element leczenia może polegać np. na przepisaniu danej osobie leków przez lekarza. Warto jednak pamiętać, że nerwica jest przede wszystkim „chorobą duszy”. Dopiero w drugiej kolejności objawia się w sposób somatyczny. Lecząc problemy wewnętrzne danego pacjenta, psycholog lub psychiatra przyczynia się do zaniku jego problemów cielesnych – w tym przypadku dermatologicznych.
Niezwykle ważnym elementem leczenia jest minimalizowanie stresu. Niekiedy wymaga to od pacjenta całkowitego przeorganizowania swojego życia (np. zmiany pracy, zerwania toksycznego związku), jednak bardzo często wystarczy, aby wprowadził on do swojej codzienności pozornie niewielkie zmiany. Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią ilość dobrego jakościowo snu. Znalezienie czasu na odpoczynek w ciągu dnia również przynosi wymierne efekty.
Istnieje wiele technik relaksacji, których wdrożenie warto rozważyć zarówno w trakcie leczenia, jak i po jego zakończeniu. Należą do nich m.in.:
