Skóra to największy organ człowieka, zajmujący około 1,8 m² i spełniający rolę ochronną. Jej funkcjonowanie w dużej mierze zależy od drobnych mikroorganizmów, które ją zasiedlają. Mikrobiom skóry wspiera naturalną barierę ochronną i pomaga w zachowaniu zdrowego wyglądu cery. Z poniższego artykułu dowiesz się, jak funkcjonuje mikrobiom oraz jak należy pielęgnować naturalną florę bakteryjną naszej skóry.
.
Mikrobiom skóry (określany też jako mikrobiota) to ogół mikroorganizmów (bakterii, wirusów oraz grzybów) zasiedlających powierzchnię naszego ciała. Są to w większości mikroorganizmy, żyjące w symbiozie z komórkami skóry (symbiotyczne), ale również pewne ilości drobnoustrojów chorobotwórczych. Jeśli panuje między nimi równowaga, skóra pozostaje w dobrej kondycji. Mikrobiom człowieka zaczyna tworzyć się w momencie przyjścia na świat. Skóra dziecka zostaje skolonizowana przez bakterie symbiotyczne, znajdujące się w łonie i na skórze matki. Okolice ciała najbardziej zasiedlone przez mikroorganizmy to te, w których występuje podwyższona wilgotność i temperatura: skóra dłoni, owłosiona skóra głowy, pachy i pachwiny, czoło, stopy, plecy. Bakterie zasiedlające powierzchnię ciała odżywiają się lipidami, aminokwasami, mocznikiem i solami wytwarzanymi przez naszą skórę.
.
Skóra skolonizowana jest przez liczne mikroorganizmy – bakterie, wirusy i grzyby, których ilość i charakter zmieniają się wraz z wiekiem:
Grzybicza flora skórna, na którą składają się przede wszystkim Malassezia spp. oraz Candida spp. jest mniej liczna niż bakteryjna. Skórę zasiedlają również wirusy – wykazano obecność Papillomaviridae (β-, γ-HPV), Polyomaviridae i Circoviridae na powierzchni ludzkiego naskórka.
Szacuje się, że 1 cm² ludzkiej skóry kolonizuje około miliona bakterii. Dokładny skład gatunkowy mikrobiomu jest jak linie papilarne – indywidualny dla każdego człowieka. Wpływają na to m.in. warunki genetyczne, wiek, płeć, rasa, środowisko oraz styl życia.
.
Prawidłowy mikrobiom jest bardzo ważny dla kondycji skóry, stanowi pierwszą tarczę obronną przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi, dlatego należy o niego odpowiednio dbać. Pełni on wiele ważnych funkcji, m.in.:
Mikrobiom skóry wpływa ochronnie na barierę skóry, przez co przyczynia się do utrzymania jej prawidłowego nawilżenia. Z tego względu należy stosować taką pielęgnację skóry, aby nie naruszać równowagi mikrobiomu. Nie należy dążyć do likwidacji naturalnej flory bakteryjnej skóry, na którą składają się również pewne ilości drobnoustrojów chorobotwórczych. Jedynie nadmierny rozrost mikroflory jest niebezpieczny dla naszego zdrowia. Na skutek zaburzenia równowagi ilościowej lub gatunkowej w mikroflorze skóry może nastąpić osłabienie właściwości ochronnych skóry. Wówczas skóra jest bardziej podatna na różnego rodzaju choroby, takie jak atopowe zapalenie skóry (AZS) czy łupież.
.
Na nasz mikrobiom wpływają przede wszystkim takie uwarunkowania, jak wiek, płeć i rasa. Na te czynniki nie mamy większego wpływu. Istnieje jednak szereg warunków zewnętrznych, kształtujących nasz mikrobiom, które możemy w dużym stopniu modyfikować:
.
W trosce o mikrobiom skóry należy zadbać o odpowiednią pielęgnację. Używaj łagodnych kosmetyków oczyszczających, które nie uszkadzają naturalnej warstwy hydrolipidowej. Oczyszczanie skóry rozpocznij od zastosowania płynu micelarnego lub mleczka do demakijażu. Idealnie sprawdzi się delikatny Żel balsam oczyszczający Avène Tolérance, który dokładnie usuwa makijaż i inne zanieczyszczenia, zapobiegając podrażnieniom i wysuszeniu. Od czasu do czasu możesz też zastosować peeling, ale nie za często (wystarczy raz na tydzień), aby nie uszkodzić warstwy hydrolipidowej skóry i nie zaburzyć funkcjonowania mikrobiomu.
Codzienną pielęgnację można uzupełnić kosmetykami z dodatkiem probiotyków – wspierają namnażanie korzystnej flory, wzmacniają odporność skóry i pomagają złagodzić stany zapalne. Do takich produktów nie wprowadza się żywych kultur bakterii probiotycznych, a tzw. lizaty, czyli aktywne fragmenty nieaktywnych komórek bakteryjnych. Zastosowanie miejscowe kosmetyków z probiotykami stymuluje odbudowę płaszcza lipidowego i wzmacnia właściwości obronne flory bakteryjnej skóry. W kosmetykach wykorzystuje się też prebiotyki, czyli substancje, które są dobrą pożywką dla flory bakteryjnej, np. inulina z korzenia cykorii.
Godne uwagi są również tzw. postbiotyki, czyli metabolity bakterii probiotycznych poddane odpowiednim przemianom biotechnologicznym, które zwiększają ich biodostępność. Przybierają one bardziej aktywną formę, dzięki czemu nabierają nowych właściwości i są lepiej przyswajane przez skórę. Przykładem postbiotyku jest I-modulia® wyizolowana z wody termalnej Avène, która ma właściwości redukujące świąd, wzmacniające mechanizm obronny skóry i łagodzące podrażnienia. Zastosowano ją m.in. w koncentracie kojącym Avène XeraCalm A.D przeznaczonym do pielęgnacji skóry suchej, wrażliwej i skłonnej do atopii. I-modulia® zawarta jest również w gamie produktów XeraCalm. Dba ona o zachowanie prawidłowej równowagi mikrobiomu skóry, tak aby skóry nie kolonizowały tylko bakterie patogenne. Dobra równowaga pomiędzy korzystnymi bakteriami a niekorzystnymi (zwłaszcza gronkowcem złocistym), to w przypadku skory atopowej mniejsze ryzyko zaostrzeń dolegliwości.
W trosce o mikrobiom warto skorzystać również z gamy produktów CICALFATE+. Mechanizm działania tej gamy oparty jest o nowej generacji substancję czynną C+-Restore, która jest pierwszą postbiotyczną substancję czynną, wyróżniającą się działaniem regeneracyjnym.
.
O mikrobiom skóry warto też zadbać od wewnątrz, stosując zdrową dietę, korzystną dla flory bakteryjnej zasiedlającej jelita. Istnieje bowiem znacząca korelacja pomiędzy mikrobiomem skóry a mikrobiomem jelit. Zaburzenia w funkcjonowaniu flory bakteryjnej układu pokarmowego mogą doprowadzić do rozwoju niektórych chorób dermatologicznych, takich jak: łuszczyca, trądzik różowaty czy łojotokowe zapalenie skóry. Należy więc zadbać o zdrową, urozmaiconą dietę, bogatą w owoce i warzywa, produkty pełnoziarniste, wartościowe źródła białka i nienasycone kwasy tłuszczowe. Dodatkowo wskazana jest suplementacja probiotykami, które wbrew powszechnym opiniom można (a nawet trzeba) przyjmować również poza antybiotykoterapią. Warto w tym celu zgłosić się do lekarza lub dietetyka, który dobierze najkorzystniejsze dla naszego organizmu szczepy bakterii probiotycznych.
Na funkcjonowanie mikrobiomu wpływ ma także aktywność fizyczna oraz ćwiczenia oddechowe. Ruszaj się regularnie, wybieraj dyscypliny, które sprawiają Ci przyjemność, relaksuj się i wysypiaj, a Twoja skóra odwdzięczy się pięknym i zdrowym wyglądem.
.
Zabiegi, takie jak mikrodermabrazja czy peeling kawitacyjny, mogą przejściowo zaburzyć funkcjonowanie mikrobiomu. Aby wzmocnić barierę ochronną skóry, warto w tym czasie sięgnąć po kosmetyki z probiotykami, prebiotykami lub postbiotykami, które z pewnością przyspieszą regenerację.
Kosmetyki zawierające tego rodzaju składniki wpływają na wzrost różnorodności mikrobiomu i pomagają chronić skórę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Ich ważną funkcją jest utrzymanie prawidłowego, lekko kwaśnego pH skóry. Niestety nadmierne oczyszczanie prowadzi do wzrostu pH, możemy to jednak zrekompensować naszej skórze, sięgając po produkty probiotyczne.
Jednym z czynników wpływających niekorzystnie na stan skóry, jak również na kondycję mikrobiomu i funkcje ochronne bariery hydrolipidowej, jest ekspozycja na promieniowanie UV. W trosce o zdrowie swojej skóry korzystaj z kąpieli słonecznych z umiarem. Nie opalaj jej nadmiernie, a po pobycie na słońcu zastosuj kosmetyki o działaniu łagodzącym i nawilżającym. Na co dzień stosuj też kremy zapewniające ochronę skóry przed szkodliwym promieniowaniem UVA i UVB.
